Tanrı'nın Güzel İnsanları: Kurtuluş Teologu Rahipler

Bir yerde, özellikle politik sebeplerle devletin ve onun türlü adlarla anılan çetelerinin işlediği cinayetlerin boyutu cinayet sayısı ile değil, kurbanların öldürülme biçimiyle anlaşılır. Uruguay'da Bordaberry ve Alvarez dönemlerinde hapishane hücrelerinin duvarlarına yapışmış beyin parçalarından, Pinochet döneminde Şili'de stadlarda, spor salonlarında, sokaklarda kurşuna dizilmiş binlerce ölü çıplak bedenlerden, Arjantin'de denize bırakılan muhaliflerin havada bıraktıkları çığlıklarından, El Salvador'da yol boyuna dizilmiş ölüm mangalarının süngülediği rahiplerin kanlı elbiselerinden, Belfast hapishanelerinde IRA militanlarının duvarlara insan dışkısıyla yazdıkları sloganlardan, Kürdistan'da resmi devlet çetelerinin araçlarla kaçırarak köprü altına bıraktığı nice Kürdün ensesindeki mermi ve satır izinden vahşetin yarattığı trajedi anlaşılabiliyordu. Bu kanlı süreçlerin yaşandığı dönemlerde çok az insan çocuklarının ellerine bakarken kurşuna dizilmişlerin tırnaklarını, gülümserken otların arasında düşmüş boğdurulmuş, bombalanmış, kurşunlanmışların dişlerini hatırlamıştır. Bu "azınlığın" önemli bir bölümü kurbanlarla aynı cephede yer alan insanların akrabaları, arkadaşları, dostları olurken küçük bir bölümü de örgütsel, politik kaygılar dışında dinsel referanslar ve insani endişelerle tavır almışlardır.
Tarihçesi çok daha derinlerde olabilir ama Hristiyan Kurtuluşçuların modern dönemlerdeki ilk faaliyetlerine
Latin Amerika ülkelerinin iç savaşlarında rastlıyoruz. Perulu ilahiyatçı Gustavo Gutiérrez Merino, Hristiyanlığın; yoksul ile dayanışmanın yanı sıra, yoksulluğa karşı özgürlükçü protestonun yanında olduğunu açıkladığında Tanrıyı gökyüzüne çıkarıp ona inananlardan ve bu dünyada faşist kuruluşlarla iç içe geçen dini otoritelerden büyük tepkiler aldı. Gutiérrez'e göre, "Siyasi ve sosyal özgürlüğe giden yol, yoksulluğun ortadan kaldırılmasından geçer." 1971 yılında bu belirlemeyi yaptığında Katolik Kilisesi onu neredeyse linç ettirecekti. O, yılmadı. Açtığı çığırda El Salvador iç savaşında yoksulların safında yer alan rahip Oscar Romero oligarşi çetelerinin emrindeki askerlere şu fetvayı verecekti: "Üstleriniz size öldürme emri verdiğinde, siz Tanrı'nın ‘öldürmeyeceksin' sözünü hatırlayınız." Bu sözü söyledikten sadece bir gün sonra Romero, milliyetçi çetelerce katledilecekti. 1964 yılında Brezilya'da askeri diktatörlüğe geçildiğinde Recife başpiskoposu kardinal Dom Helder Câmara'nın adı 50'li yıllardan itibaren otoriter rejime karşı olduğu için "kızıl rahip"e çıkmıştı. O da kilisede kendisine sorulan bir soruda şu ünlü sözü söyleyecekti: "İnsanlara yoksullara yardım etmelerini söylediğimde bana 'aziz' diyorlar. Ama onlara 'neden bu kadar sefalet var?' diye sorduğumda bu defa komünist diyorlar." Câmara, o yıllarda uluslararası alan dahil her alanda sıkı bir insan hakları savunucusu oldu. Bu tavrı ülke içinde giderek diğer rahipler nezdinde kabul gördü. Bu yıllarda Câmara'dan güç alan bir başka rahip Frei Betto aktif bir yoksul ve insan hakları militanı olacaktı. 1969 yılında tutuklandığında sorgusunda kendisine sorulan "Bir rahip komünistlerle nasıl çalışır?" sorusuna "Bana göre insanlar müminler ve ateistler olarak değil, tersine ezenler ve ezilenler olarak, bu adaletsiz toplumu ayakta tutmak isteyenler ve adalet için mücadele edenler olarak ikiye ayrılmaktadır." cevabıyla dikta sorgucularına gerçeği bir mermi gibi yüzlerine vurmuştur. 1968 yılından itibaren Latin Amerika ülkelerinde Kurtuluş Teolojisine inanan yüzlerce din insanı genellikle faşist çeteler tarafından ya öldürüldü, ya sakat bırakıldı ya da tutuklandı. Bu sayının 850 olduğu tahmin ediliyor. Sadece devlet baskıları değil Avrupa'daki sömürgeci güçlerin adeta Tanrı ve insanlık fikrini işbirlikçi kiliseler aracılığıyla gökyüzüne çıkardıkları gerçeği göz önüne alındığında teolog rahiplerin bu insanlık için küçük ama "insan" için büyük fikir ve eylemleri günümüzde anti faşist cephe için hala bir umut… El Salvador ve Guatemala'da öldürülen onlarca Cizvit rahiplerini anmadan geçmeyelim.
1972 yılında Kuzey İrlanda'nın Claudy köyünde IRA adına bombalama eylemine karışan Rahip James Chesney'i bir yana bırakırsak İrlandalı direnişçilerle ile İngiliz hükümeti arasındaki barış anlaşmasında bir Katolik rahip olan Alec Reid baş rolü oynamıştır. 1988 yılının temmuz ayında İngilizlerin katlettiği iki IRA üyesinin cenaze törenine iki Royal Signals (Britanya askeri ajanlar) askeri sızar ve provokatif davranışlarda bulunurlar. Bunu fark eden IRA yanlıları ile askerler arasında çatışma çıkar ve o iki İngiliz askeri orada öldürülür. Bu ölümlere sessiz kalmayan IRA yanlısı Katolik rahip Alec Reid onların cesetleri üzerinde dua ederken görüntülenir. Bu, artık bir barış imajı olmuştur. Halk ve basın nezdinde arabulucu olabileceği görüşü yaygınlık kazanır. Reid de kendisini bu işe adadı. Ve süreç Hayırlı Cuma anlaşmasıyla canlılık kazandı. Yüzyıllık bir savaş bir rahibin bir duası sayesinde böylece fiilen son buldu. Alec Reid daha sonra ETA ile İspanya hükümeti arasında da arabuluculuk yapacaktır. Reid'e göre bu işin tek sırrı diyalogdur ve devletlerin terörist diye tanımladığı örgütlerin politik hedeflerine saygı duymaktır. Kürt sorununun barışçıl yollarla çözülmesi için de diyalog yolunda ısrar edilmesini istemiştir.
1981 yılında IRA militanlarının hapis koşullarını yerinde gören Katolik rahipler insanlık dışı uygulamaları dünya televizyonlarına duyurup kamuoyunun dikkatlerini direnişçi militanlar lehine çekmeyi başardılar. Aynı yıl Bobby Sands'in hayatını kaybettiği açlık grevlerinde de arabuluculuk rolü oynadılar.
Tüm bu hikâyelerden sonra Türk diyanetinin, onun Kürdistan'da yuvalanmış asimilasyoncu kuruluşlarının, dünyayı para-okul-yatırım ve Türkçe dil kurslarıyla kurtarma iddiasındaki sinsi cemaatlerin, ordu ve polise adeta Kürtlerin kökünü kurutma emirleri yağdıran "efendilerin" ve elbette egemenlerin bu coğrafyada insanlığa yönelik vahşetlerden ötürü yine insanlığa verecekleri bir hesap vardır. Necip Fazıl'ın Dersim katliamına dair tuttuğu notların Dersim katliamında öldürmeyi reddeden Nur talebelerinin anlatımları olduğunu biliyoruz elbette…