Sinemanın Puşkin’i kimdir, sorusunun benim
açımdan tek bir yanıtı var: Constantin
Costa Gavras… O, ne bir toplumsal tasavvura bizi ortak etmek
istiyor ne de bir polemiğin tarafı oluyor. Hatta sorunların çözümü konusunda
balon kibirli aydın misali yol da göstermiyor. Yirminci yüzyıl modernleşmesinin
yarattığı, görmezden geldiği, gizlediği pekçok şeyi bize göstermekle yetiniyor.
Bizimle parlamentoda ya da miting alanlarında ya da derneklerde, eylem
alanlarında bir politikacı, bir devrimci, bir aydın gibi konuşmuyor. O bizimle
herhangi bir mekânda gönüllü bir rehber gibi ilgileniyor. 1982 yılında Altın
Palmiye’yi aldığında “yalnız ve güzel ülkesine” romantik milliyetçi selamlar
çakmadı. Ülkesinden, devletinden, o devleti var eden tüm milliyetçi
böbürlenmelerden nefret etmenin insani bir durum olduğunu haykırdı. Aynı yıl bu
ödülü paylaştığı Yılmaz Güney’le de kucaklaşmış, Güney’in “Özgür Kürdistan” hayaline tanık olmuştur. Sokrates’i
harcayan Atinalı yargıçların, dalaverecilerin bin yıllar sonra hala aynı
yöntemlerle kustukları zehri “Z/Ölümsüz” filmiyle devletin içine sızmış bu
beyin yiyici tanrıları teşhir etmeyi ustaca bir kurguyla gerçekleştirir. 1970’li
yıllarda çektiği State of Siege-Sıkıyönetim filmiyle de Uruguay’ı kan gölüne çeviren,
cuntayı besleyen kaynakları hem iç tutarlılığı yüksek bir olay örgüsüyle hem de
diyaloglara yedirilmiş müthiş politik polemiklerle oligarşik entrikaların sonuçlarını “alçaklığın evrensel
tarihine” not etmiştir... Yine aynı
yıllarda Santiago sokaklarını cesetlerle doldurdukça huzur bulan Pinochet
cuntasını bu defa Amerikalı bir aile üzerinden teşhir edecektir. Missing
filminde standart bir Amerikalı olan ilahiyatçı Ed Horman’ın sosyal ve politik
dönüşümünü anlatmadaki ustalığı asla sinema izleyicisinin zihninden
silinmeyecektir. Amerikalı gazeteci Charles Horman’ın politik sebeplerle Şili’de
infaz edilmesinin konu edildiği Missing (Kayıp) Amerika’daki polemiklere aldırış
etmeden ilerleyen, her sahnesi
suratımıza inen bir yumruk ağırlığında bir gerçekliğin yanı sıra;
