24 Mart 1976: Arjantin Genelkurmay Başkanı Jorge Rafael Videla yönetimindeki cunta, Arjantin Kongresini feshetti. Hakimlerin neredeyse tamamı görevden alındı. Bu tarihi izleyen günlerde gözaltına alma prosedürü değiştirildi. Gözaltında polise sınırsızlık yetkisi tanındı. Askeri mahkemeler kuruldu. Videla, bu yönetimi şöyle savundu: “Terörist sadece elinde silahla ve bombayla insan öldüren kişi değildir; aynı zamanda Batı ve Hristiyan medeniyetimize uymayan düşünceleri aşılayandır.” (Kenan Evren, Erdoğan, İdris Naim Şahin’in sözlerini anımsayalım) Askeri yönetim döneminde binlerce kişi darbe rejimi yasalarına göre sorgulandı, öldürüldü, sakat bırakıldı, kaybedildi. Genelde solcular bu kıyıma uğradı. Videla ve Eduardo Viola’dan sonra 1981 yılında Leopoldo Galtieri, Ronald Reagan’ın desteğini alarak cuntanın başına geçti, 2 Nisan 1982 yılında Flakland adalarını işgal ederek İngiltere ile resmen savaşa girdi. Yaklaşık 1 ay süren savaşta İngilizler kesin zafer kazandılar. Galtieri ve askeri cuntanın varlık gerekçesi sorgulanmaya başlandı. Savaşta kusurlu görünen Galtieri 10 yıl hapse mahkum oldu.
28 Nisan 1983: Galtieri’nin savaş yenilgisinden sonra cunta seçimleri kabul etmek zorunda kaldı. Ama 1976 yılından 1983’e kadarki sürede askerlerin, polislerin işlediği suçlara yönelik af yasası çıkarıldı. ( Evren Cuntasının anayasaya koyduğu 15.madde gibi) 1983 yılının 10 Aralık’ındaki seçimlerinde Raul Alfonsin iktidar oldu. Seçim vaadi olarak sunduğu "askerlere af yasasını iptal etmenin" ilk çalışması olarak Kayıplar Üzerine Ulusal Komisyon’u( CONADEP)kurdu. Bağımsız bir komisyondu. Komisyon on binlerce belge topladı. Komisyon, 1984 yılında Bir Daha Asla (Nunca Mas) raporuyla; 9 bin kayıp insanın hikayesini ve 370 yasadışı gözaltı merkezini dünyaya duyurdu. Cunta bir yandan da içeride hala belli huzursuzluklar çıkarıyordu. Alfonsin 1987 yılında bazı askerlere af getirdi. ( Af bile başlı başına bir suçun bağışlanmasıdır. Bir suçun varlığı tescillenmiş oldu. Bu süreci iyi idare etmiştir Alfonsin hükümeti) 1989 yılında iktidara gelen Carlos Menem cuntacılara yönelik bir dizi af ve iyileştirme yaptı. Bunu yaparken tıpkı bugünkü AKP hükümetiyle paralel uygulamalar gerçekleştirdi. Naylon yargılamalar ve görünürde demokrasi...
2001 yılı: Federal yargıç Gabriel Cavallo, cuntacılara yönelik af yasalarını Arjantin’in taraf olduğu uluslar arası anlaşmalara aykırı buldu ve iptalini istedi. 2005 yılında yüksek mahkeme, cuntacılara yönelik af yasalarını yok hükmünde saydı ve yeni soruşturmaların önü açıldı. 2003 yılında seçimleri kazanan Nestor Kirchner, İpanyol yargıç Garzon’un isteği üzerine 31 suçlu subayı İspanyol vatandaşlara işkence ve göz altına zorla kayıptan ötürü İspanya’ya iade etti. Kirchner, yasadışı göz altı merkezlerinden olan Donanma Yüksekokulu’nu İnsan Haklarını İzleme Merkezi’ne çevirdi.
Yıl 2010: Toplam 1605 darbeci, işkenceci subay ve polisten 556’sı tutuklandı. 250’si yaşamını yitirmiştir. 40 kişi hala kaçak. Davaların birkaçı yüksek mahkeme tarafından onandı. Sadece cunta döneminde gözaltında öldürülenler değil cunta öncesi öldürülen solcu gerillalar da mağdur sayıldı.
Darbe Rejiminin Yarattığı Travmaları Aşma Yöntemleri:
-Toplumsal bellek merkezleri oluşturma
-İnsan Hakları Örgütlerini Yaygınlaştırma
-Sözlü arşiv oluşturma
-Hafıza topoğrafyası (Yasadışı gözaltı merkezlerini insanlık suçu olarak teşhir etme)
-Müzeler açma ve Rosairo projesi (Memorial Park)
-Hukuk örgütleri ve araştırma merkezleri
-Plaza De Mayo Annelerine her türlü yardım
Yıl 2011: Eski işkenceci komiser, iki dönem milletvekilliği yapmış Luis Abelardo Patti işkence ve insanlığa karşı suçlardan ötürü ömür boyu hapse mahkum oldu. Ayrıca eski asker Santiago Omar Riveras ve Martin Rodríguez de ömür boyu ceza aldılar. eski polis Juan Fernando Meneghini'yi de 6 yıl hapis cezası verildi. Tüm bu yargılamalar insanlığa karşı suçlar çerçevesinde yapılıyor. Ayrıca darbe, darbeci suçlamaları da bu yargılamalarda var.
Yıl 2012 Türkiye: Arjantin’de olsa yargılanacakların başında gelen Ökkeş Kenger ve ülkücü kuruluşlar bugün mağdur sıfatıyla kendilerinin yarattığı iktidardan güya hesap soruyorlar. Fatsa’daki devrimci gelişmeleri iddianamede “terör” diye tanımlayan naylon yargılamalar Arjantin’de olsa sonuç ülkücü-polis-asker yargılaması olur, Terzi Fikri de mağdur diye anılırdı.
Bu yazıyı Nazan Üstündağ’ın ve Canan Kaya’nın Arjantin haberleri ve yazılarından yararlanarak yazdım. Özet sundum. Kendilerinin değerli çalışmalarına ayrıca teşekkür ediyorum.
Yararlanılan kaynaklar: http://hakikatadalethafiza.org/Cust/UserFiles/Documents/Editor/Arjantin/ARG_Raporu_TR.pdf
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder